Ο Μανώλης Παλαβούζης για το «Έτος χωρίς καλοκαίρι»

Ο Μανώλης Παλαβούζης μιλάει για το τρίτο του προσωπικό μυθιστόρημα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή, με τίτλο «Έτος Χωρίς Καλοκαίρι». Πρόκειται για ένα κλιματικό θρίλερ που βασίζεται σε αληθινά γεγονότα. 

Διάβασε την άποψη μου για το βιβλίο «Έτος χωρίς καλοκαίρι».

1. Μετά την επιτυχημένη και προφητική διλογία, «Ο Τέταρτος Καβαλάρης», επιστρέφεις με το τρίτο σου προσωπικό μυθιστόρημα «Έτος χωρίς καλοκαίρι», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή. Ποια ήταν η αφορμή για να γραφτεί αυτό το βιβλίο;

Ένας συγγραφέας, στα αρχικά τουλάχιστον βιβλία του, προτιμά και επιλέγει να γράφει για θέματα που νιώθει μια σχετική ασφάλεια, γράφοντας γι’ αυτά. Προσωπικά τουλάχιστον, αυτός ο «κανόνας» χαρακτηρίζει τόσο τον Τέταρτο Καβαλάρη, όσο και το Έτος Χωρίς Καλοκαίρι. Το τελευταίο, πρόκειται για ένα κλιματικό θρίλερ, άρα τι καλύτερο, για έναν άνθρωπο που οι σπουδές του σχετίζονται με την μελέτη της επιστήμης του περιβάλλοντος και των φαινομένων που το διέπουν. Αυτή όμως δεν είναι η αφορμή, παρά μια γενική τακτική που μέχρι τώρα ακολούθησα. Η αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου, δεν ήταν παρά μια τυχαία αναφορά που βρήκα σε ένα περιοδικό, για το 1816, την χρονιά που λόγω ενός ηφαιστειακού χειμώνα, το καλοκαίρι δεν «ήρθε» για τους ανθρώπους της εποχής. Η ιδέα μου άρεσε, την δούλεψα για λίγο και σύντομα επανήλθα μπροστά στο pc με μια πιο μυθιστορηματική υπόθεση. 

2. Το βιβλίο χαρακτηρίστηκε ως κλιματικό θρίλερ. Εσύ πως θα χαρακτήριζες το βιβλίο σου;

Είναι με διαφορά ο πλέον αντιπροσωπευτικός χαρακτηρισμός. Ο κεντρικός κορμός του, περιστρέφεται γύρω από μια κολοσσιαία ηφαιστειακή έκρηξη, δύο για την ακρίβεια, καθώς η πλοκή εκτυλίσσεται σε δύο περιόδους. Της ηφαιστειακής έκρηξης, ακολουθεί ένας καταστροφικός ηφαιστειακός χειμώνας, ένα περιβαλλοντικό φαινόμενο που δεν συμβαίνει συχνά, αλλά έχει συμβεί δεκάδες φορές στο παρελθόν της ανθρωπότητας. Στο βιβλίο κυριαρχεί η αγωνία, ο φόβος για το άγνωστο που ακολουθεί της καταστροφής, η τέφρα που αρχίζει να πέφτει από τους ουρανούς, και οι άνθρωποι που έρχονται αντιμέτωποι με τους δαίμονές τους. Είναι σίγουρα «κλιματικό», και είναι σίγουρα «θρίλερ», αλλά ταυτόχρονα είναι μια περιπέτεια με αγωνία, δράση, έρωτα και χορταστικές δόσεις επιστήμης και ιστορίας. Κατά κάποιον τρόπο, είναι ένα κοινωνικό μυθιστόρημα. Το σημαντικότερο για μένα, είναι ο ρεαλισμός. Δεν είναι απλά μια εύπεπτη περιγραφή ενός απίθανου μυθιστορηματικού σεναρίου. 

3. Πόσος χρόνος χρειάστηκε για την ολοκλήρωση του νέου σου βιβλίου, δεδομένου ότι έπρεπε να γίνει έρευνα τόσο γύρω από ιστορικά γεγονότα όσο και περί ηφαιστειολογίας; 

Όπως σωστά αναφέρεις, το βιβλίο χρειάστηκε σημαντική έρευνα, ακόμα κι αν γνώριζα αρκετά για τον τρόπο που επιδρούν τα ηφαίστεια στο παγκόσμιο κλίμα. Είναι πραγματικά πολύπλοκες οι σχέσεις ηφαιστείων και ατμόσφαιρας, και σίγουρα υπάρχει μεγάλο περιθώριο για μελλοντική επιστημονική έρευνα. Για την μελέτη λοιπόν των ηφαιστείων, της ναπολεόντειας περιόδου, για όλα τα στοιχεία που ο αναγνώστης θα ανακαλύψει στις σελίδες του, χρειάστηκα πάνω από δύο μήνες έρευνας, και άλλους τόσους ώστε να καταφέρω να το ολοκληρώσω. 

4. Το εξώφυλλο και ο τίτλος του βιβλίου ήταν επιλογή δική σου ή του εκδοτικού οίκου; 

Ο τίτλος του βιβλίου, δεν είναι δικής μου σκέψης, καθώς με το όνομα αυτό, καλείται το έτος 1816, όταν η έκρηξη του ηφαιστείου Ταμπόρα στην Ινδονησία εκτινάχθηκε, σκορπώντας σε όλη την ατμόσφαιρα τέφρα, η οποία εμπόδιζε την ηλιακή ακτινοβολία να φτάσει στο έδαφος, καταποντίζοντας την παγκόσμια θερμοκρασία, φέρνοντας έναν χειμώνα που κράτησε ολόκληρο το χρόνο. Δεν υπήρχε εναλλακτικός τίτλος, ήταν ο μόνος που ταίριαζε απόλυτα στη θεματολογία του βιβλίου. Σχετικά με το εξώφυλλο, θυμάμαι ότι καθώς συζητούσαμε με τους υπεύθυνους του καλλιτεχνικού τμήματος του εκδοτικού τα πιθανά εξώφυλλα, ήξερα πως θα πρέπει οπωσδήποτε να εμφανίζεται ένα ηφαίστειο. Από εκεί και πέρα, το όλο στήσιμο είναι αποτέλεσμα της δουλειάς του εκδοτικού. 

5. Πες μας λίγα λόγια για το βιβλίο και τους χαρακτήρες του; 

Για το θέμα του βιβλίου, νομίζω πως σχολίασα κάποια στοιχεία πιο πάνω. Ένα περιβαλλοντικό φαινόμενο, που στήνει το πεδίο, πάνω στο οποίο εξυφαίνονται οι πορείες των ηρώων. Η κλιματική κρίση λειτουργεί ως φόντο, ενώ σε πρώτο πλάνο παρακολουθούμε τις ζωές των ηρώων. Πίσω στο 1816, θα συναντήσουμε έναν Γάλλο στρατιώτη, τον Πιερ και μια νεαρή Αγγλίδα, της Φρέγια, που μετά τη μάχη του Βατερλώ, οι ζωές τους θα μπλεχτούν, θα γίνουν συνοδοιπόροι, θα γνωρίσουν τον έρωτα, αλλά και τον κίνδυνο, τη ζωή και το θάνατο, μέσα στη γαλλική ύπαιθρο, που δεινοπαθεί από την κλιματική κρίση. Δύο περίπου αιώνες αργότερα, βρισκόμαστε στη σύγχρονη Σκωτία, όπου ο Φίλιππος και ο Μάρκος, -δύο αδέρφια- θα γνωρίσουν την Μπεατρίς, μια μυστηριώδη γυναίκα και τον γιο της. Θα αναγκαστούν να μοιραστούν το ταξίδι τους προς το νότο, όμως το παρελθόν της, μοιάζει να μην θέλει να τους αφήσει ήσυχους. Καθώς η παγκόσμια θερμοκρασία πέφτει, ένα άγριο ανθρωποκυνηγητό, εκτυλίσσεται στην Ευρώπη, από το οποίο οι ήρωες πρέπει να βγούνε νικητές, καθώς δεν υπάρχει εναλλακτική αν θέλουν να ζήσουν. Σκοτάδι, έγκλημα, αγωνία, κίνδυνος, τρόμος, και στη δίνη όλων αυτών, οι ήρωες. 

6. Υπάρχουν κάποια σημεία ταύτισης της δική σου προσωπικότητας, με κάποιον από τους χαρακτήρες του βιβλίου σου; 

Υπάρχουν κάποια κοινά σημεία -όχι πλήρης ταύτιση φυσικά- με τον κύριο ήρωα της υπόθεσης. Γενικά διάφοροι ήρωες συγκεντρώνουν δικά μου στοιχεία και σκέψεις, όπως γίνεται συχνά σε βιβλία, αλλά όχι, συνολικά νομίζω είναι πολύ διαφορετικοί. 

7. Σε ένα σημείο του βιβλίου σου αναφέρεσαι για την ελπίδα, η οποία επιβιώνει ακόμα και τις πιο δύσκολες ώρες. Είναι η ελπίδα το φως σε κάθε σκοτάδι;

Χωρίς ελπίδα –και αισιοδοξία, πάντα φυσικά παράλληλα με ρεαλισμό- δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος, ούτε εξέλιξη, ούτε έστω μια δημιουργική στασιμότητα. Για κάθε πρόβλημα, υπάρχει μια λύση, όμως για να έρθει αυτή η λύση στο φως, πρέπει να υπάρχει από πίσω η ελπίδα που θα την γεννήσει. Κάτι που κυριαρχεί σε όλο το βιβλίο. Παρά τις αντιξοότητες, πάρα τις μικρές πιθανότητες για αίσιο τέλος, οι ήρωες συνεχίζουν. Το ίδιο άλλωστε δεν κάνουμε όλοι μας τους δύσκολους αυτούς καιρούς που βιώνουμε; Δεν γινόμαστε όλοι κοινωνοί μιας αντίστοιχης ελπίδας, ότι όλα θα κυλήσουν καλώς; 

8. Πρόσφατα ανακοινώθηκε η νέα συνεργασία σου με τις εκδόσεις Υδροπλάνο. Τι να περιμένουμε από εσένα;

Το καινούριο βιβλίο βρίσκεται αυτή την περίοδο υπό έκδοση και θα κυκλοφορήσει τους επόμενους μήνες από τις Εκδόσεις Υδροπλάνο, έναν εκδοτικό που έχει κάνει μεγάλα βήματα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Περί τίνος πρόκειται; Ώρα για μερικές αποκαλύψεις. Πρωταγωνιστής αυτή τη φορά στις σελίδες του βιβλίου, θα είναι ο θανάσιμος κίνδυνος της τρομοκρατίας, ένα ζήτημα που απασχολεί λίγο έως πολύ κάθε χώρα του κόσμου. Για τις ανάγκες του μυθιστορήματος, η Αθήνα γίνεται μάρτυρας ενός σκοτεινού σχεδίου που απλώνει τα πλοκάμια του ώστε να θέσει υπό τον έλεγχό του, ένα από τα εμβληματικότερα κτήρια της πρωτεύουσας. Ένας συνδυασμός καταιγιστικής και κινηματογραφικής δράσης -μιας και όλη η υπόθεση εκτυλίσσεται μέσα σε ένα 24ωρο-, αστυνομικής πλοκής, με ανταλλαγές πυροβολισμών και το βλέμμα των διεθνών ΜΜΕ να στρέφεται στην Ελλάδα, καθώς και θεμάτων που αφορούν την τρομοκρατία και τις αιτίες που αυτή βρίσκει γόνιμο έδαφος. Μια απαιτητική θεματολογία, με μια ματιά, διαφορετική από όσα μας έχει συνηθίσει το Χόλιγουντ και η μονομέρειά του, καθώς κάποιες φορές, ανάμεσα στις δυνάμεις του νόμου και τους τρομοκράτες, μια γκρίζα ζώνη αναπτύσσεται, εκεί όπου η ηθική, το νόμιμο και το αποδεκτό, δύσκολα μπορούν να διακριθούν. Για λίγες ώρες, στο κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας θα ξεχυθεί ο θάνατος, κάτω από γκρίζους ουρανούς, που μονάχα κακό προμηνύουν!